Οι περισσότεροι κάτοχοι των ματιών που θα περάσουν πάνω από αυτά τα γράμματα σίγουρα θα νιώσουν εκπληξη, διαβάζοντας ότι σήμερα ο φελλός δεν αρκεί για να κλείνουμε φιάλες κρασιού. Κάτι σαν να ζητάμε πλέον αυτοκίνητα με ρόδες όχι στρογγυλές. Γιατί φελλός και κρασί είναι απόλυτα συνυφασμένα. Και μόνο το «παφ» του αποχωρισμού τους αρκεί για να εξάψει τον ουρανίσκο.
Ο φελλός, βλέπετε, αιώνες τώρα είναι ο βασιλιάς. Όταν όμως ένας θρόνος χηρεύει, το βασίλειο γίνεται πιο συναρπαστικό. Απλώς, θυμηθείτε τον Bjom Borg και το τένις...
Το 18ο αιώνα, οι εξελίξεις στην υαλουργία έκαναν δυνατή την παραγωγή φιαλών και ο φελλός. Ήταν n ευνόητη επίλογε κλείστρου. Η παλαίωση κρασιών μέσα στη φιάλη είναι μια διάσημη παρενέργεια αυτού του «γάμου».
Ο φελλός όμως, ως φυσικό προϊόν, έχει ipso facto πρoβλήματα αστοχίας. Ότι και να κάνουμε, 100% σιγουριά επιδόσεων δεν μπορούμε να έχουμε. Το σημαντικότερο, αλλά όχι μοναδικό, πρόβλημα είναι n 2, 4, 6 τριχλωροανισόλη - οι φίλοι της τη φωνάζουν TCA. Αυτή n ακίνδυνη για τον άνθρωπο ουσία εμφανίζεται σε μικρό ποσοστό φελλών κατά τη διαδικασία της παραγωγής τους. Όποιο κρασί «κακοπέσει», αρχικά χάνει τα αρώματά του και λίγο αργότερα αποκτά τη χαρακτηριστική μυρωδιά του «φελλωμένου».
Η προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 90, εντός και εκτός των φελλοπαραγωγικών κύκλων. Τα standards ανέβηκαν αισθητά - Kαλή σκέψη! Εμφανίστηκαν επίσης οι «τεχνητοί» φελλοί, δηλαδή μικρά n μικρότερα κομματάκια φελλού κολλημένα σε διάφορους σχηματισμούς - φθηνή, αλλά μάλλον κακή ιδέα...
Το «million dollar question» είναι n τωρινή έκταση του προβλήματος. Η αυστραλιανή Hardys είναι σίγουρη για ένα 8% - μια φιάλη ανά κιβώτιο «φελλωμένη». Το αγγλικό Wine & Spirits Association, από τη μεριά του, ορίζει το ποσοστό στο 0,7%. Η αλήθεια μάλλον βρίσκεται στη μέση. Έτσι n αλλιώς η οινική «βιομηχανία» πρέπει να δώσει σημασία έστω και στο 0,1 %, αν θέλει να πετάξει από πάνω της τα εισαγωγικά. Φανταστείτε, λέει, το 0,7% των Mercedes να προέκυπτε ελαττωματικό... Γύρω στο 1995, το κατάλληλο για τρόφιμα συνθετικό μπήκε στο παιγνίδι με γκολ από τα αποδυτήρια. Πιονέρος η εταιρεία Supremecorq. Χρωματιστά, πλαστικά πώματα (δεν είναι σωστό να τα λέμε φελλούς), κοντά στο αυθεντικό, αλλά με την TCA εκπαραθυρωμένη. Άσε που μετά την αφαίρεση από τη φιάλη γίνονται καταπληκτικές... γόμες! Το κόλπο μάλλον έπιασε για τα καλά, αφού σημαντικοί έμποροι κρασιού, όπως οι Oddbins, σχεδόν επιβάλλουν το συνθετικό στους προμηθευτές τους.
Flash back τριάντα χρόνια πριν: Μερικά οινοποιεία ακολουθούν το πρόσταγμα της φαρμακοβιομηχανίας και χρησιμοποιούν βιδωτά καπάκια, σαν το Stelvin της Pechiney, ως την επιλογή απόλυτης πιστότητας. Αμέσως n μέθοδος απέδειξε ότι μπορεί να διατηρεί τα κρασιά νεαρά για μεγάλο χρονικό διάστημα - στην αυστραλιανή οινοποιία Yalumba το 1999, μερικά Riesling του 1974 ήταν διαμαντάκια. Η άρνηση των καταναλωτών, παρόλα αυτά, έβαλε το Screwcap βαθιά στην κατάψυξη...
Το 1999, το πρόβλημα εύρεσης φελλών ποιότητας ώθησε παραγωγούς της Clare Valley στην Αυστραλία και σύσσωμη την οινική Νέα Ζηλανδία να βγάλουν το Stelvin από το χρονοντούλαπο της lστορίας. Δημοσιογράφοι σαν τον Hugh Johnson και τον Bob Campell ΜW δεν πούλησαν την ψυχή τους στο βιδωτό διάβολο - τη δώρισαν! Ο δρόμος πλέον φαντάζει μιας κατεύθυνσης...
Tρεις επί... κολοvάτω
Φυσικός φελλός: ο καθεστωτικός
«Όλη μας n παραγωγή εμφιαλώνεται με φελλό», λέει στο ΕΥ ο Χρίστος Κανελλακόπουλος του Κτήματος Μερκούρη. «Αγοράζοντας αρκετά ακριβούς φελλούς, έως σήμερα δεν είχαμε παρά μικροπροβλήματα. Ο φελλός προσθέτει αξία στο τελικό προϊόν, ενώ τα πώματα μάλλον το υποβαθμίζουν στα μάτια του καταναλωτή. Αν και ανοιχτοί σε νέες εξελίξεις, πιστεύουμε ότι οι εναλλακτικές λύσεις χρειάζονται χρόνο». Άρα, φελλός ίσον κατεστημένο. Αποδεκτός, μαζί με τα προβλήματα του, από όλους τους καταναλωτές. Ποτέ δεν αλλάζεις μια ομάδα που κερδίζει, αν και νέα ταλέντα πάντα υπάρχουν...
Συνθετικό πώμα: ο νεωτεριστής
Η Μαριάννα Κοσμετάτου και ο Πέτρος Μαρκαντωνάτος, με θάρρος (ή/και θράσος), θα κλείσουν το 97% των Gentilini εσοδείας 2003 με Supremecorq. «Αν και σπαταλούσαμε χρήμα, οι φελλοί δεν παρείχαν 100% ασφάλεια. Οι πιέσεις από το εξωτερικό, κυρίως από τη Μεγάλη Βρετανία, μας ώθησαν να δοκιμάσουμε το συνθετικό πώμα. Έκτοτε δεν κοιτάξαμε ξανά πίσω. Έτσι, τα λευκά και ροζέ Gentilini θα βλέπουν εφεξής το φελλό μόνο από μακριά».Τα συνθετικά πώματα καταφέρνουν ένα δυνατό κροσέ στη μύτη της TCA. Αν και λίγο vivere pericolosamente στην Ελλάδα, όλο και περισσότεροι οινόφιλοι παγκοσμίως αναγνωρίζουν ότι n συγκεκριμένη επιλογή είναι προς το συμφέρον τους.
Βιδωτό πώμα: ο εξτρεμιστής
Ο Γιώργος Σκούρας, ο πρώτος Έλληνας που εμφιάλωσε με Stelvin, θεωρεί ότι: «Στο κρασί τα πάντα πρέπει να αμφισβητούνται και τίποτε να μην απορρίπτεται αβασάνιστα. θέλοντας να αντλήσουμε συμπεράσματα από γκρίζες οινικές ζώνες, αρχίσαμε με την εσοδεία του 2001 να "βιδώνουμε" μια μικρή ποσότητα Chardonnay. Το project αυτό, με κωδικό όνομα "Japanese Breakfast", εξελίσσεται υπέροχα στη φιάλη». Μπλεγμένο στα όρια του οινικού funk ή του οινικού zen, το βιδωτό πώμα αγωνίζεται να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας. Οι κόσμοι του τεχνολογικά άρτιου και του εμπορικά αποδεκτού διαφέρουν, ωστόσο n τομή τους αλλάζει κάθε λεπτό. Κατακλείδα για όσους χάθηκαν: Το συνθετικό αποτελεί καλή λύση για κρασιά άμεσης κατανάλωσης (το 95% δηλαδή), το Stelvin είναι γενικώς άψογο και ιδίως για λευκά παλαίωσης, ενώ ο φελλός τελικά ίσως να είναι must μόνο για μακρόβια ερυθρά. (Αν και εκείνο το «φελλωμένο» magnum Petrus του 1970, την άνοιξη του 98, ακόμα με πονά...)
